“ၿမန္မာ” ေ၀ါဟာရ သမိုင္းေၾကာင္း

ျမန္မာဟူေသာအသုံုးအနွဳန္းကို ပုဂံေခတ္ က်န္စစ္သားမင္း(ေအဒီ ၁၀၈၄-၁၁၁၃)လက္ထက္ ခရစ္နွစ္ ၁၁၀၂ ခုနွစ္တြင္ ေရးထုိးခဲ့ေသာ “က်န္စစ္သားမင္း၏ နန္းတည္ေက်ာက္စာ” တြင္ “မိရ္မာ” ဟူေသာေ၀ါဟာ ရသည္ ျမန္မာကို ရည္ညႊန္းျခင္းျဖစ္ကာ မည္(မြန္)နွင့္ တိရ္စုလ္(ပ်ဴ)ေ၀ါဟာရတုိ႔နွင့္တြဲ၍ ပထမဆံုးအၾကိမ္ အျဖစ္ေတြ႔ရျခင္းျဖစ္သည္။ ထုိ႔ေနာက္ေအဒီ ၁၁၉၀ ျပည့္နွစ္တြင္ ေရးထိုးထားသည့္ ု အမတ္ၾကီးသိဃၤသူ ေက်ာက္စာတြင္ “ျမန္မာပန္တ်ာ” ဟူ၍လည္းေကာင္း၊ ခရစ္နွစ္ ၁၂၃၅ ခုနွစ္တြင္းေရးထိုးသည့္ ရတနာပံု ေက်ာက္စာတြင္ “ျမန္မာျပည္” ဟူ၍လည္းေကာင္း၊ ခရစ္နွစ္ ၁၂၄၂ ခုနွစ္တြင္ ေရးထုိးသည့္ဖြားေစာေခၚ မိဖု ရားဖြားေစာေက်ာက္စာတြင္ “သၼိအိုျမန္မာ” ဟူ၍လည္းေကာင္း၊ ခရစ္နွစ္ ၁၃၆၃ ခုနွစ္တြင္ေရးထုိးေသာ သက္ေတာ္ရွည္ဘုရားေက်ာက္စာတြင္ “ျမံမာရြာတိ” ဟူ၍လည္း ေကာင္းေတြ႔ရွိရပါသည္။ ျမန္မာေ၀ါဟာရကို ေက်ာက္စာမ်ားတြင္ ျမံမာ၊ ျမံမာျပည္၊ ျမဟၼ၊ ျမဟၼာျပည္၊ ျမံမ ျပည္၊ ျမံမၼာျပည္၊ ျမမၼဘာသာစသည္ျဖင့္ ေျပာင္းလဲေရးထုိးခဲ့ေၾကာင္း ေတြ႔ရသည္။

ယေန႔တိုင္ သမုိင္းပညာရွင္မ်ား တညီတညြတ္တည္းလက္ခံ၍ ခုိင္လံုေသခ်ာစိတ္ခ်ရေသာ ေက်ာက္စာအေထာက္အထားမ်ားအရ ျမန္မာဟူေသာေ၀ါဟာရကို ပုဂံေခတ္မွ စတင္ေတြ႔ရွိရျပီး ပုဂံေခတ္ ေနာက္ပုိင္းတြင္လညး္ ယင္းသို႔ပင္ ဆက္လက္သံုးနွဳန္းခဲ့ၾကသည္ကို အထင္အရွားေတြ႔ရသည္။ ထုိသည္ကို ပုဂံေခတ္ေနာက္ပိုင္းတြင္လည္း အင္း၀ေခတ္ ခရစ္နွစ္ ၁၄၈၅ ခုနွစ္တြင္ ေရးထုိးသည့္စစ္ကိုင္းရတနာေစတီ ေက်ာက္စာတြင္ “ဧရာပန္းေရာင္၊ ေပါင္းေလာင္း ခ်င္းတြင္းျမစ္၊ ေလးစင္းအခံကညြတ္မၽွ်ေနေသာ ၾကည္းေတာင္ဖ်င္မွ် ျမန္မာျပည္” ဟူ၍ လည္းေကာင္း၊ ခရစ္နွစ္ ၁၅၀၉ ခုနွစ္တြင္ ေရးထိုးသည့္ ရတနာဗိမာန္ေက်ာက္စာ၌ “ေျမာက္တစ္လႊား ကသုပရနၱ၊ ေတာင္ဘက္က တမၸဒီပမည္ေသာတိုင္းနွစ္တို္င္း ကိုၾကပ္တုိင္ဖံုးအုပ္၊ အာဏာခ်ဳပ္လ်က္ ပိုက္ထုုပ္ရုိက္ရာသာသနလတည္ ျမံမာျပည္” ဟူ၍ လည္းေကာင္း ေတြ႔ရွိရသည္။ ျမန္မာစာေပ ေရႊေခတ္ဟု တင္စားေခၚေ၀ၚခဲ့သည့္ အင္း၀ေခတ္တြင္ ေက်ာက္စာမ်ား၌သာမ က ပ်ဳိ့စာမ်ားတြင္လည္းေတြ႔ရွိနိုင္ေပသည္။ ထုိသည္တုိ႔ကုိ ေထာက္ရွဳျခင္းအားျဖင့္ ျမန္မာဟူေသာေ၀ါဟာရ သည္ ေရးနည္းသာကြဲသြားမည္။ ဆိုလိုရင္းအဓိပၸာယ္သည္ အတုူတူပင္ျဖစ္သည္ကို သံုးသပ္ရေပသည္ ။ ျမန္မာဟူေသာေ၀ါဟာရကို ဆက္လက္သံုးစြဲခဲ့သည္က္ုိ ေနွာင္းပုိင္းေခတ္မ်ားတြင္လည္း ေတြ႔နိုင္ေပသည္။

ၿမန္မာနိုင္ငံတြင္ ပထမဦးဆံုးရာဇ၀င္က်မ္းၿဖစ္သည့္ အင္း၀ေခတ္ ေရႊနန္းေက်ာ့ရွင္ နရပတိ (၁၅၀၁-၁၅၂၇)လက္ထက္ ရွင္မဟာသီလ၀ံသေရးသားၿပဳစုသည့္ ရာဇ၀င္ေက်ာ္တြင္ “ၿမန္မာမင္းဆက္” အေၾကာင္းဟု ေခါင္းစဥ္တပ္ထားၿပီး စာကိုယ္တြင္လည္း ‘ငါတို့ၿမန္မာၿပည္’ ဟု သံုးနွံုးထားသည္။ ရာဇ၀င္ေက်ာ္ေပၚထြက္လာၿပီး ေနာက္ပိုင္း ဦးကုလား မဟာရာဇ၀င္ၾကီး၊ တြင္းသင္း ၿမန္မာရာဇ၀င္သစ္၊ ဇတာေတာ္ပံုရာဇ၀င္၊ ေစတီယကထာမည္ေသာ ရာဇ၀င္ခ်ဳပ္၊ မွန္နန္းရာဇ၀င္ေတာ္ၾကီးနွင့္ ကုန္းေဘာင္မင္းဆက္မဟာရာဇ၀င္ တို့တြင္လည္း ‘ၿမန္မာ’ အသံုးအနွံုးမ်ားၿဖင့္ ေရးသားထားသည္ကို ေတြ႔ရသည္။

ေညာင္ရမ္းေခတ္ေနွာင္းပိုင္း ၁၉ ဇူလိုင္လ ၁၇၅၁ ခုနွစ္တြင္ ၿမန္မာသံအဖြဲ့သည္ တရုတ္နိုင္ငံ ေပက်င္း (Beijing) သို့ဆိုက္ေရာက္လာသည္။ သံေတာ္တို့သည္ ယခင္ မင္မင္းဆက္(၁၃၆၈-၁၆၄၄) ကာလတြင္ ၿမန္မာသံအဖြဲ့ေနထိုင္ခဲ့ဖူးေသာေနရာတြင္ ေနရာခ်ထားေပးသည္။ ထိုသံတဲအတြင္းတြင္ ေရွးယခင္က ၿမန္မာတို့ ေရးထားခဲ့ဖူးေသာ စာရွိေၾကာင္း၊ယင္းတို့အတိုင္းတူေအာင္ေရးရမည္ဟု ဥတည္ဘြားက အမိန့္ေတာ္ရွိ၍ သံတဲအတြင္း တုပေရးရသည္။ ထိုစဥ္အခါ တရုတ္ေနၿပည္ေတာ္ သို့ေရာက္လာေသာ ၿမန္မာသံအဖြဲ့၀င္မ်ားအား တူေအာင္ေရးခိုင္းေသာ ၿမန္မာေ၀ါဟာရမ်ားမွာ တရုတ္မင္ မင္းဆက္ကာလက တည္ရွိခဲ့ဖူးေသာ ‘ၿမန္မာဘာသာသိပၸံေက်ာင္း’(Mien-tien-Kuan/The Institute of Myanmar Language) မွ က်န္ရစ္ခဲ့ေသာ “ၿမန္မာေ၀ါဟာရေပါင္းခ်ဳပ္”မွ ေ၀ါဟာရ ၿဖစ္ေၾကာင္း ထင္ရွားေလသည္။ မင္မင္းဆက္(Ming Dynasty) ကာလက ေရးသားခဲ့ေသာ Mien –tien ေ၀ါဟာရကို ၾကည့္ပါက ယခုေခတ္ၿမန္မာကို ေခၚေ၀ၚေနေသာ Mian-dian နွင့္ ထပ္တူနီးပါး တူညီလ်က္ ရွိကာ အသံထြက္မွာ “ၿမိန္ၾတိန္”ဟူ၍ရသည္။

ၿမန္မာနိုင္ငံသို့ အေနာက္ဥေရာပနိုင္ငံသားမ်ား စတင္ေရာက္ရွိလာၿပီးေနာက္ ယင္းတို့က ခရီးသြားမွတ္တမ္းမ်ားေရးရာတြင္ ၿမန္မာနိုင္ငံကို (Burmah)၊ ၿမန္မာလူမ်ိဳးကို (Burman) ဟု သံုးနွံုးခဲ့ၾကသည္။ သို့ေသာ္ ယင္းတို့ေရးသားသည့္ မွတ္တမ္းမ်ားမွာ အဂၤလိပ္ဘာသာၿဖစ္၍ ‘ၿမန္မာ၊ ဗမာ’အၿငင္းပြားဖြယ္ရာ မရွိေပ။

ၿဗဟၼာကို အိနၵိယတိုင္းရင္းသားတို့က “ဗရ္ဟ္မာ”ဟုဖတ္ၿပီး အဂၤလိပ္တို့က “ဗာရ္မာ”ဟုဖတ္သည္။ ယင္း ဗာရ္ဟ္မာဟူေသာ အဂၤလိပ္အေရးမွ တစ္္ဆင့္ ဗမာဟူ၍လည္း ေခၚေ၀ၚသည္ကိုေတြ့ရၿပန္သည္။

ၿမန္မာနိုင္ငံသို့ ခရစ္ယာန္သာသနာၿပဳမ်ားလည္း ေရာက္ရွိလာရာ သာသနာၿပဳရာတြင္ ဘာသာစကား အခက္အခဲရွိလာခဲ့သည္။ ထိုလိုအပ္ခ်က္ကို ၿဖည့္ဆည္းရန္ ‘အဂၤလိပ္-ၿမန္မာ အဘိဓာန္’ ‘ၿမန္မာ-အဂၤလိပ္ အဘိဓာန္’မ်ားၿပဳစုခဲ့ၾကသည္။ ထိုသို့ၿပဳစုရာတြင္ အသံထြက္တတ္ရန္ အဂၤလိပ္စာလံုးမ်ားကိုလညး္ ၿမန္မာအသံထြက္ ထည့္သြင္းရသကဲ့သို့ ၿမန္မာစကားလံုးကိုလည္း ‘အဂၤလိပ္’ အသံထြက္မ်ား ဖလွယ္ကာထည့္သြင္းၿပဳစုရသည္။ ေအဒီ ၁၇၇၆ ခုနွစ္တြင္ အီတလီနိုင္ငံ ေရာမၿမို့တြင္ ပံုနွိပ္ထုတ္ေ၀ေသာ ကာပန္(Carpan) ၏ (Alphabetum Barmanorum) စာအုပ္တြင္ဘားမား (Burma) ၿမန္မာဟု အသံထြက္အမွန္ေဖာ္ၿပရမည့္အစား ဘားမား ဟုေဖာ္ၿပခဲ့သည္။ ထိုနည္းတူ ခရစ္ယာန္သာသနာၿပဳ ပုဂၢိဳလ္ ယုဒသန္(Jadson)သည္ ေအဒီ ၁၈၃၁ ခုႏွစ္တြင္ ၿမန္မာႏို္င္ငံသို႔ ေရာက္ရွိလာၿပီး ၿမန္မာစာေပ၊ ၿမန္မာစကားကို သင္ယူေလ့လာခဲ့သည္။ ထိုသ္ို႔ သင္ယူေလ့လာၿပီးေနာက္ သူသည္ “ၿမန္မာ-အဂၤလိပ္အဘိဓာန္”ကို ၿပဳစုခဲ႔သည္။ ထိုအဘိဓာန္ကို ၁၈၂၆ ခုနွစ္တြင္ အိႏၵိယႏိုင္ငံတြင္ ပံုနွိပ္ ထုတ္ေ၀ခဲ႔သည္။ ထိုအဘိဓာန္တြင္

ၿမန္မာ a Burma ၿမန္မာလူ

ၿမန္မာႏုိင္ငံအထက္ပိုင္း n-Upper Burma

ၿမန္မာဘာသာ n-the Burmese Language ဟုအနက္ၿပန္ထားသည္။ ထိုသို႔ႏိုင္ငံၿခားသားတို႔က ၿမန္မာ-အဂၤလိပ္အဘိဓာန္မ်ား ၿပဳစုခဲ႔ၾကသကဲ႔သို႔ မင္းတုန္းမင္း၏ သားေတာ္တစ္ပါးၿဖစ္ေသာ မကၡရာမင္းသားၾကီးသည္ အဂၤလိပ္ကုန္သည္မ်ားထံမွ အဂၤလိပ္စာကို သင္ယူေလ့လာခဲ႔ၿပီး ၁၈၃၃ ခုႏွစ္ တြင္ “အဂၤလိပ္-ၿမန္မာအဘိဓာန္”ကို စတင္ၿပဳစုခဲ႔ရာ မစၥတာခ်ာလိန္း (Mr.Charles Lane) က ကူညီတည္းၿဖတ္ေပးခဲ႔သည္။ ထိုအဘိဓာန္ကို ၁၈၄၂ ခုႏွစ္တြင္ အိႏၵိယႏို္င္ငံ ကလကတၱားၿမိဳ႕တြင္ စတင္ ပံုႏွိပ္ထုတ္ေ၀ခဲ့သည္။ ထုိစာအုပ္၏ အမွာစာကို မကၡရာမင္းသားၾကီးက ၿမန္မာဘာသာၿဖင့္ေရးၿပီး မစၥတာခ်ာလီလိန္း (Mr. Charles Lane) က အဂၤလိပ္ဘာသာသို႔ ၿပန္ဆိုခဲ႔သည္။ ထိုသုိ႔ၿပန္ဆိုရာတြင္ မကၡရာမင္းသားၾကီးက “ၿမန္မာလူမ်ိဳး”ဟု ေရးသည္ကို မစၥတာခ်ာလိန္း (Mr. Charles Lane) က Burmese People ဟုလည္းေကာင္း၊ “ၿမန္မာဘာသာက” ကို Burmese Language ဟုလညး္ေကာင္း ၿပန္ဆိုထားသည္။

အဂၤလိပ္-ၿမန္မာ တတိယစစ္ပြဲအၿပီးတြင္ ၿမန္မာတုိ႔သည္ အဂၤလိပ္ကိုလုိနီဘ၀ က်ေရာက္ခဲ့ၾကသည္။ ကိုလိုနီေခတ္တြင္ ၿမန္မာတုိ႔အမ်ိဳးသားစိတ္ဓာတ္မ်ား ႏိုးၾကားလာၿပီး ၁၉၀၆ ခုနွစ္ တြင္ ၀ိုင္အမ္ဘီေအ(ေခၚ) ဗုဒၶဘာသာကလ်ာဏယု၀အသင္း (Young Men Buddhist Association/ YMBA) တည္ေထာင္ၿပီး အမ်ိဳး၊ ဘာသာ၊ သာသနာအတြက္ ေဆာင္ရြက္ခဲ့ၾကသည္။ ထိုအသင္းသည္ ၁၉၂၀ ၿပည့္နွစ္တြင္ ၿပည္ၿမိဳ႕တြင္ အဌမအၾကိမ္ေၿမာက္ ကြန္ဖရင့္က်င္းပၿပီး ၀ိုင္အမ္ဘီေအဟူေသာ အမည္အစား ဂ်ီစီဘီေအ (General Council of Burmese Association/ GCBA) ၿမန္မာအသင္းခ်ဳပ္ၾကီးဟု အမည္ေၿပာင္းလဲခဲ႔သည္။ ၁၉၃၈ ခုႏွစ္တြင္ သခင္ဘေသာင္းဦးစီးသည့္ တို႔ဗမာအစည္းအရံုး ေပၚၿပီးသည့္ေနာက္ပို္င္းမွစၿပီး “ဗမာၿပည္/ ဗမာ” စသည္႔ အသံုးအႏွုန္းမ်ား တြင္က်ယ္လာခဲ႔ၿပန္သည္။ ၁ ေအာက္တိုဘာ ၁၉၃၉ ခုႏွစ္တြင္ ဗမာ့ထြက္ရပ္ဂိုဏ္းကို ဖြဲ႕စည္းသည္။ ၂၇ ဒီဇင္ဘာ ၁၉၄၂ ခုႏွစ္တြင္ ဗမာ့လြတ္လပ္ေရးတပ္မေတာ္ ဖြဲ႕စညး္သည္။ ဂ်ပန္ေခတ္ (၁၉၄၂-၄၅) ခုႏွစ္တြင္ “ဗမာႏိုင္ငံေတာ္၊ ဗမာအမ်ိဳးသား” အသံုးအႏွဳန္းမ်ား တြင္က်ယ္ခဲ့သည္။ဂ်ပန္ေခတ္တြင္ ဗမာႏိုင္ငံေတာ္အုပ္ခ်ဳပ္ေရး၊ စည္းမ်ဥ္းမ်ားဥပေဒေရးဆြဲသည္၊၊ ဖက္ဆစ္ဂ်ပန္ေတာ္လွန္ေရး ျပီးသည့္ေနာက္ အဂၤလိပ္တို႔ ျမန္မာနိုင္ငံကို ျပန္လည္သိမ္းပိုက္ခဲ့သည္၊၊ဖဆပလမွ ဦးေဆာင္၍ျမန္မာ့ လြတ္လပ္ေရးရရန္ ၾကိဳးပမ္းခဲ့ရာ ၁၉၄၇ခုနွစ္တြင္ ျပည္ေထာင္စုျမန္မာနိုင္ငံ ဖြဲ႕စည္းပံုအေျခခံဥပေဒ(The Constitution of Union of Burma)ေရးဆြဲနို္င္ခဲ့သည္။ ၄ ဇန္န၀ါရီ ၁၉၄၈ ခုနွစ္တြင္ ျပည္ေထာင္စုျမန္မာနို္င္ငံ (The Union of Burma) ေပၚထြန္းလာခဲ့သည္။ ထို႔ေနာက္ ဖဆပလေခတ္၊ ေတာ္လွန္ေရးေကာင္စီေခတ္ စသည့္ ေခတ္မ်ား ျဖတ္သန္းလာျပီးေနာက္ ၁၉၇၄ခုနွစ္တြင္ ျပည္ေထာင္စုဆိုရွယ္လစ္သမၼတနိုင္ငံ (The Constitution of Socialist Republic of the Union of Myanmar)ေပၚေပါက္လာခဲ့သည္။ထိုဖြဲ႔စည္းပံု အေျခခံဥပေဒအရ ျပည္ေထာင္စုဆိုရွယ္လစ္ သမၼတျမန္မာနို္င္ငံ (The Socialist Republic of the Union of Myanmar) ေပၚေပါက္လာခဲ့သည္။၁၉၈၈ ခုနွစ္တြင္ ျမန္မာနို္င္ငံ၏ အေျခအေနမ်ားယိုယြင္းလာမႈေၾကာင့္ ၁၈ စက္တင္ဘာ ၁၉၈၈ခုနွစ္တြင္ နိုင္ငံေတာ္ျငိမ္၀ပ္ပိျပားမႈ တည္ေဆာက္ေရးက နို္င္ငံေတာ္တာ၀န္ကိုယူခဲ့သည္။ နို္င္ငံေတာ္ျငိမ္၀ပ္ပိျပားမႈ တည္ေဆာက္ေရးအဖြဲ႔လက္ထက္ ၁၈ ဇြန္ ၁၉၈၉ ခုနွစ္တြင္ နိုင္ငံေတာ္အစိုးရက နို္င္ငံေတာ္သီခ်င္းတြင္ ပါ၀င္ေသာ “ဗမာ” ဆိုသည့္ စကားရပ္ကို တိုင္းရင္းသားအားလံုးကို ရည္ညႊန္းသည့္ “ျမန္မာ”ဆိုသည့္ စကားရပ္ျဖင့္ျပင္ဆင္ေျပာင္းလဲခဲ့သည္။ ထိုေန႔တြင္ပင္ နို္င္ငံေတာ္ျငိမ္၀ပ္ပိျပားမႈ တည္ေဆာက္ေရးအဖြဲ႔ ဥပေဒ ၁၆/၈၉ အရ စကားရပ္မ်ား ေျပာင္းလဲသတ္မွတ္သည့္ ဥပေဒကို ထုတ္ျပန္ခဲ့သည္။ ထိုဥပေဒအရ “Union of Burma” အစား “The Union of Myanmar,”Burma (သို႔မဟုတ္) Burman (သုိ႔မဟုတ္) Burmese အစား Myanmar ဆိုသည့္စကားရပ္ကို ထည့္္သြင္းရမည့္ျဖစ္သည္။

အခ်ဳပ္အားျဖင့္ဆိုလ်ွင္ ပုဂံေခတ္မွ ကုန္းေဘာင္ေခတ္အထိ ျမန္မာ ဟူေသာ ေ၀ါဟာရသည္ နိုင္ငံနွင့္လူမ်ိဳးကို ရည္ညႊန္းသည္။ သို႔ေသာ္ ျမန္မာနိုင္ငံသို႔ ခရစ္ယာန္သာသနာျပဳမ်ားနွင့္ အေနာက္နိုင္ငံသားမ်ား ေရာက္ရွိလာရာ ျမန္မာနို္င္ငံကို ေခၚေ၀ၚသံုးစြဲရာတြင္ ဘာမားဟု Burmah ဟုသံုးစြဲျပီး ျမန္မာလူမ်ိဳးကို ဘားမင္း Burman ဟုသံုးစြဲခဲ့ၾကသည္။ ထို႔ေနာက္ ၁၉၃၀ ျပည့္နွစ္တြင္ တို႔ဗမာ အစည္းအရံုး ေပၚေပါက္လာေသာအခါ “ဗမာျပည္” ၊“ဗမာ” အသံုးအႏႈန္းမ်ား တြင္က်ယ္လာခဲ့သည္။ သို႔ေစကာမူ ျမန္မာနိုင္ငံလြတ္လပ္ေရး ရခ်ိန္မွစ၍ နို္င္ငံနွင့္လူမ်ိဳးကို “ျမန္မာ”ဟု တသမတ္တည္း သံုးစြဲခဲ့သည္။ ယခင္က “ျမန္မာ”၊“ဗမာ” မည္သို႔ပင္ အသံုးအႏႈန္းမ်ား ရွိေစကာမူ ယေန႔အခ်ိန္တြင္ ပကတိအရွိတရားမ်ားနွင့္ ကိုက္ညီေသာ ျမန္မာ ဟူသည့္ အသံုးအႏႈန္းကို တရား၀င္ ေျပာင္းလဲသံုးစြဲေနျပီ ျဖစ္သည္။ထို႔ေၾကာင့္ နို္င္ငံသူ၊နိုင္ငံသားမ်ားသည္ သမိုင္း အေထာက္အထားခိုင္မာျပီး ပကတိအရွိတရားမ်ားနွင့္ ကိုက္ညီေသာ “ျမန္မာနို္င္ငံ” “ျမန္မာျပည္သူ”အျဖစ္ ဂုဏ္ယူ၀င့္ၾကြားစြာ တန္ဖိုးထား သံုးစြဲရမည္ ျဖစ္ပါေၾကာင္း တင္ျပလိုက္ရပါသည္္။
 (ေဆာင္းပါးရွင္-ေက်ာ္ေဇာေအာင္)
(ေမာင္ေက်ာက္ခဲ အဖြဲ႔)
_______________________________________________________________